Wat is life coaching?

Life coaching is een specifieke vorm van coaching die gericht is op het veranderen en verbeteren van de leefstijl van een cliënt. Een Nederlandse vertaling van dit woord is levensloopbaancoach.  De focus ligt op het leven van alledag, waarvan werk slechts een onderdeel is. Het gaat van oudsher om vraagstukken die spelen op het gebied van opvoeding, relaties, financiën, werk en persoonlijke ontwikkeling.

Een specifiek onderdeel van life coaching is job coaching of loopbaancoaching: in deze coaching ligt de focus volledig op het vinden van ander werk of het geven van een veel betere invulling aan het huidige werk.

Oorsprong van coaching

Het hedendaagse Engelse woord ‘coach’ zou te herleiden zijn tot het midden van de vijftiende eeuw, tot het plaatsje Kocs. Dit lag ten westen van Boedepast. In dit kleine dorp ontwierp men een lichter, sneller en voor die tijd geheel nieuw vervoerstype, te weten een luxe rijtuig. Als je de naam van dit dorp uit probeert te spreken, merk je meteen enige gelijkenis in uitspraak op met het verbasterde woord ‘coach’.

Het woord Kocs (spreek uit: Kootsj) betekende op een gegeven moment  ‘wagen’ of rijtuig en kwam vervolgens in het Duits terecht, waar het o.a. ‘Cotschien Wagen’ en later o.a. ‘Kutze’ werd genoemd. Van dit Duitse woord komt uiteindelijk weer de Nederlandse term ‘koets’ vandaan…. In het Italiaans werd het Hongaarse woord ‘Kocs’ juist vervormd tot ‘cocchio’, wat in het Frans vervolgens ‘coche’ werd. Het Engels ontleende hier in de 16e eeuw het woord ‘coach’ uiteindelijk weer aan, dan nog steeds met de betekenis van rijtuig of koets.

Pas later in de tijd, zo rond 1830, kreeg het Engelse woord van ‘coach’ een betekenis erbij: die van begeleider of helper. Rond 1830 zou de term voor het eerst gebruikt zijn onder studenten. Een coach werd iemand genoemd die anderen in de studie op weg hielp. Vanaf 1861 werd het ook gebruikt in de sport, als aanduiding van de trainer. Deze twee betekenissen werden begin twintigste eeuw in het Nederlands geïntroduceerd door middel van exact datzelfde woord…..coach.

In het midden van de vijftiende eeuw is de basis voor het hedendaagse begrip van coach gelegd. Het betekende toen nog iets heel anders (rijtuig) en kwam vervolgens in aangepaste vorm in allerlei andere talen terecht. Het woord ‘koets’ is hiertoe te herleiden.  Het letterlijke woord ‘coach’ bestaat  verder al sinds de zestiende eeuw in de betekenis van rijtuig of koets. In de negentiende eeuw kreeg het ook de betekenis van trainer en helper in het Engels. Dit is in het Nederlands overgenomen begin twintigste eeuw.

Ontstaan van het moderne vak van coach

Het moderne vak van coach is in de sportwereld begonnen. In eerste instantie was de sportcoach een trainer die zich focuste op instructies, oefening en fysieke training. Het was Tim Gallwey die als trainer erachter kwam dat de mindset en mentale fitheid van de sporters minstens net zo van belang zijn voor het boeken van sportieve successen. Hij schreef het boek ‘The Inner Game of Tennis’ (1974). Hierin beschrijft hij zijn overtuiging dat een coach spelers ook moet helpen om innerlijke beperkingen en belemmeringen weg te nemen of te verminderen. Dit versterkt de capaciteit van een speler enorm volgens hem, veel meer nog dan fysieke training. Coaching was volgens hem het maximaal ‘vrijmaken’ van het menselijk potentieel, het reduceren of zoveel mogelijk elimineren van innerlijke beperkingen.

Uiteindelijk spelen onzekerheden en beperkende overtuigingen een speler (elk mens) parten om maximaal te presteren. Dit is de grootste blokkade die successen afvlakt of zelfs voorkomt. Tim Gallwey was één van de eersten die dit mechanisme onderkende én hier werk van maakte.Dit proces kan de speler aan niemand uitbesteden, want er is niemand die mentale en emotionele blokkades voor hem kan opheffen, maar  volgens Tim kan een coach hem wel maximaal ondersteunen, inspireren en faciliteren.

Thomas Leonard is een andere naam die in deze context van belang is. Thomas Leonard was een financieel adviseur die merkte dat veel van zijn cliënten behoefte hadden aan veel méér advies dan alleen over de financiën. Cliënten wilden geholpen worden bij het bereiken van hun persoonlijke doelstellingen. Ondanks dat zijn cliënten zelfstandig waren en stabiel in het leven stonden, wilden zij zijn hulp bij het uitvoeren en organiseren van hun doelstellingen. Hij ging op deze verzoeken in en ontwikkelde het begrip ‘life coaching’ met bijbehorende technieken in de jaren 80 van de vorige eeuw. Hij gaf ook cursussen hierover aan anderen.

Verschil met een mentor en psycholoog

Coaching is een vrij beroep, maar het is iets wezenlijk anders dan wat een psycholoog of mentor doet.

Een mentor is vaak een senior die een ander wegwijs maakt in bepaalde materie, vanuit levenservaring of bijvoorbeeld werkervaring. De mentor is een voorbeeld, een vraagbaak, een adviseur vanuit persoonlijke ervaring. Dat doet een coach niet. Een coach beroept zich niet op zijn senioriteit, hij geeft ook geen directe adviezen, want een coach heeft juist tot doel om het onbewuste bewust te laten worden. Een coach doet een beroep op de potentie van een persoon zèlf. Elk mens heeft zelf alle antwoorden in huis, niemand kan voorschrijven wat de beste manier (van leven, werken, e.d.) is, omdat dit sterk afhangt van iemand zijn persoonlijkheid, karakter, opvoeding en cultuur. Daarnaast richt een coach zich veel meer op de persoon zelf, op zijn ambities en persoonlijke eigenschappen en niet zozeer op procedures en inhoud van werkzaamheden.

Met een psycholoog zijn er verder enkele duidelijke overeenkomsten, maar vooral ook sterke verschillen. Een psycholoog luistert namelijk ook naar zijn cliënt, ook hij past allerlei gesprekstechnieken toe en ook voor hem is persoonlijke aandacht essentieel. Een psycholoog gaat echter eerst diepgaand en over het algemeen langdurig in op het achterhalen van oorzaken van psychische problemen in het (verre) verleden. Een coach neemt daarentegen het verleden sneller ter kennisgeving aan en blikt vooruit naar de toekomst. Hij is sterk oplossings- en actiegericht bezig en stelt geen diagnoses.

Het diepgaand bespreken en analyseren van het verleden heeft vooral zin als iemand ernstige psychische problematiek kent die de levenskwaliteit ernstig beperkt en die voorkomt dat überhaupt werk gemaakt kan worden van een betere toekomst. In zo’n situatie is een psycholoog mogelijk de aangewezen persoon voor hulp. Het doorgronden van het probleem is van belang om actueel gedrag te kunnen verklaren en passende oplossingen te kunnen formuleren. Denk hierbij aan hulp bij depressies, verslavingen en trauma’s. Als je niet wéét wáárom iemand zich depressief voelt, dan is het lastig een passende oplossing te bedenken en de situatie permanent te verbeteren, zo is de redenering. Een coach kan, afhankelijk van zijn ervaring en specifieke achtergrond, soms echter ook prima iemand in zulke situaties begeleiden.

Bij coaching wordt er overigens wel stilgestaan bij het verleden in de vorm van beperkende overtuigingen en de hierbij horende pijn, maar dit gebeurt aan het begin van het traject vooral. Het gaat daarbij bovendien niet zozeer om een verklaring of diagnose, maar het gaat om het doorléven en het erkennen van de mentale, emotionele én fysieke pijn die het gevolg zijn van innerlijke strijd en beperkende overtuigingen.  Welke emoties borrelen bij de persoon op bij wat hij tegen zichzelf in negatieve zin zegt, waar wordt de stress of pijn in het lichaam waargenomen, wat betekent dit intuïtief? Wat zegt dit over zijn zelfbeeld en zelfwaardering?  Hoe wordt dit precies ervaren? Beperkende overtuigingen moeten absoluut bewust worden gemaakt om deze vervolgens te kunnen opheffen. Woorden zijn hierbij echter slechts een hulpmiddel; het voelen en erkennen zijn vooral essentieel. Daarna ligt de focus volledig op de toekomst in de vorm van persoonlijke doelstellingen en concrete acties.

Holisme en holistisch coachen

Een life coach werkt veelal holistisch: hij neemt dan zowel de mentale, emotionele als fysieke waarnemingen en ladingen van een persoon mee in het coachingsproces. (Negatieve) gedachten en beperkende overtuigingen hebben impact op de geest, ze leiden tot drukte in het hoofd, spanning in het lichaam en ze zijn de bron van allerlei emoties. Het lichaam is bovendien een wijze boodschapper, die kan helpen om de drukte in het hoofd en hart (de gedachten, het gepieker, de emoties) te helpen ontcijferen. Daarnaast leidt fysieke ontspanning weer tot mentale en emotionele ontspanning, vandaar ook de aandacht voor meditatie, mindfulness en beweging in coaching.

Een (holistisch) coach is dus niet zozeer met gedachten, woorden en ratio bezig; hij schenkt juist sterk aandacht aan de emotionele en fysieke gezondheid van een mens. Hij doet verder een groot beroep op de innerlijke kracht en de innerlijke wijsheid van elk mens en brengt hem in verbinding met zijn eigen innerlijk weten of intuïtie. Vanuit die bron kunnen inzichten ontstaan voor bijvoorbeeld oplossingen of zelfs een perfecte uitkomst. Het hoofd heeft hierbij niet de regie. Van de coach wordt natuurlijk in dit hele proces een sterke mate van empathie en intuïtie gevraagd, naast het goed kunnen creëren en behouden van overzicht en het zien van verbanden.

De mens is vaak zijn eigen grootste tegenstander

Een coach gaat uit van de wijsheid die elk mens bezit. Elk mens IS een enorme bron aan potentie in de vorm van persoonlijke talenten, kwaliteiten, drijfveren en interesses. Een mens komt in zijn leven er lang niet altijd aan toe om zijn talenten en interesses te ontwikkelen en te benutten. Soms komt dit door externe omstandigheden, maar vaak genoeg is de mens zelf zijn grootste tegenstander. Beperkende, negatieve gedachten maken veelal dat talenten onderbenut blijven, interesses niet gevolgd worden en passies niet ervaren worden.

Coachingstechnieken

Een coach helpt een persoon om bewust te worden van wie hij in wezen is, wat zijn talenten zijn, wat hij wil en wat hij niet wil, en hij helpt om doelgericht in actie te komen om wensen en doelstellingen te kunnen bereiken. Dit doet hij met behulp van allerlei gesprekstechnieken, meditaties, mindfulness en visualisaties. Hij werkt met technieken op het gebied van Neurolinguïstisch Programmeren, Familieopstellingen of Systematisch coachen, Kernkwadranten, Assen van Verandering, transformationeel coachen, provocatief coachen, en nog veel meer. Elke coach heeft eigen specialisaties.

Rol van coach

Een coach fungeert hierbij juist als spiegel, als klankbord. Hij neemt het stokje niet over, hij schrijft niks voor, hij deelt zijn eigen mening niet, hij dwingt niet af, hij pretendeert niet ‘die ene waarheid’ te kennen. De cliënt is zijn eigen expert. Hij nodigt de cliënt uit te wensen, te voelen, te ervaren, te benoemen en te dromen. Hij nodigt de cliënt uit om concreet te worden in zijn doelstelling en aanpak. Hij ondersteunt hem mentaal en emotioneel in dit hele proces zonder de regie over te nemen of in de adviesrol te vervallen. Elk mens is zelf het allerbeste in staat om de allerbeste oplossingen te bedenken en oude pijn op te ruimen. Niemand kan het beter dan elk uniek individu, alleen is er vaak facilitering en ondersteuning in het proces nodig om inzicht en overzicht te krijgen en vanuit daar te kunnen handelen. Een coach oordeelt en veroordeelt nooit.

Opleidingen voor een life coach

Een life coach heeft veelal eerder andere opleidingen gevolgd, waarna hij zich is gaan bekwamen in het vak van lifestyle coaching. Hij kan hiervoor geaccrediteerde en geregistreerde opleidingen volgen die veelal sterk gericht zijn op het opdoen van praktijkervaring en het leren toepassen van een scala aan technieken. Andere lifestyle coaches kiezen er voor om hun eerdere levenservaring vooral in te zetten als bron. Vaak gaat het om een combinatie. Een coach zonder de nodige levenservaring, empathie en intuïtie kan echter heel moeilijk het verschil maken. In het vak van coaching is namelijk de persoonlijke klik en de vertrouwensband van ontzettend groot belang voor het überhaupt kúnnen behalen van succes.

Job coaching of loopbaancoaching

Een belangrijke tak van sport binnen coaching is gericht op de loopbaan van mensen. Wanneer je uitgekeken bent op je huidige werk, maar niet goed weet wat voor soort werk dan wel goed bij je past of als je niet weet hoe je een veel betere invulling kunt creëren van je huidige werk, dan is loopbaancoaching of job coaching heel geschikt als hulpmiddel. Ook wanneer je angst hebt voor verandering, onzeker bent of zelfs faalangstig, is dit type coaching vaak effectief.

In loopbaancoaching of job coaching wordt werk gemaakt van het achterhalen van ambities, dromen, drijfveren, talenten en interesses van elk persoon. Het doel is namelijk niet zozeer het vinden van werk, maar het vinden van werk dat de persoon op het lijf geschreven is en hem tegelijkertijd veel voldoening geeft.